Visie op de kantorensector
Met het Deltaplan Duurzame Renovatie werken we toe naar een Paris Proof gebouwde omgeving in 2050. 50 kWh per m² per jaar op de meter, fossielvrij, energie lokaal opgewekt, met slimme opslag, wat allemaal moet leiden tot een CO₂-reductie van 95%. Vanuit de werkgroep Kantoren klinkt nog een tweede geluid: 'In 2050 zijn we veel meer dan Paris Proof'. De energietransitie kan niet los gezien worden van andere belangrijke maatschappelijke vraagstukken als de transitie naar een circulaire economie, een veilige en gezonde leefomgeving en een inclusieve en sociale maatschappij.
Werkgroepvoorzitter Yvette Watson schrijft erover: "Als we onze gebouwenvoorraad aanpakken, is het belangrijk om integraal naar de potentie van die gebouwen te kijken. Het is een gemiste kans als een gebouw eerst energieneutraal wordt gemaakt en dan pas nadenken over de milieu-impact van de materialen of de maatschappelijke impact die we hadden kunnen maken. Thema’s als klimaatadaptatie, natuurinclusief, materiaalslim, gezondheid en welzijn, samenwerken in gebieden, inclusiviteit, sociale cohesie en verbinding zijn net zo belangrijk voor een toekomstbestendig gebouwde omgeving. Gebouwen als energiemakers, de longen van de stad, de waterbuffers van onze straten, de tuinen in de lucht, de verbinders voor mensen, vol inspiratie en schoonheid. Onze uiteindelijke opgave is minder gebouwen, meer kwaliteit en ruimte."
Aanpak per thema
Het verduurzamen van de gebouwde omgeving, en dus van kantoorgebouwen, gaat dus verder dan alleen het bezuinigen op het gebruik van energie. Verduurzamen betekent oog hebben voor het milieu, de omgeving en de gezondheid. Die doelstellingen heeft de werkgroep vertaald naar verschillende thema's: gebiedsgerichte aanpak, circulariteit, klimaatadaptatie, gezondheid en het overkoepelende thema energietransitie.
Het centrale thema: de energietransitie
Het centrale thema van deze routekaart is de energietransitie. De werkgroep Kantoren heeft ook daarvoor een visie geformuleerd die zich toespitst op een aantal onderdelen van die transitie.
Warmtevoorziening De CO₂-reductie in de gebouwde omgeving gaat samen met een andere grote opgave: het aardgasvrij maken van gebouwen. Gemeenten en regio’s werken aan warmtetransitieplannen: een visie over de toekomstige duurzame energievoorziening. Het Expertisecentrum Warmte werkt met gemeenten aan een leidraad waar per wijk te zien is wat de meest kansrijke energievoorziening is, zoals een WKO-systeem of een warmte- en koudenet. Warmtepompen en WKO zijn in kantoren al veel gebruikte technieken, mede vanwege de koelbehoefte in moderne kantoren. Elektriciteitsbesparing op gebouwniveau Verlichting is een grote post in het gebouwgebonden elektriciteitsgebruik. Bestaande verlichting kan vervangen worden door ledverlichting. Daarnaast is er veel winst te boeken in het energieverbruik van ventilatoren en luchtbehandelingskasten. Gebruiksgebonden energie De Paris Proof-benadering betreft het totale verbruik. Dan gaat het bij kantoren voornamelijk om computerapparatuur. Computers en aanverwant apparatuur worden steeds energiezuiniger, net als de servers. NB: we zien wel een toename in het verbruik door de plaatsing van laadpalen. Deze mogen echter volgens het protocol van het totaalverbruik afgetrokken worden. Deze post valt in het Klimaatakkoord onder de sector mobiliteit.
Inregelen In de praktijk blijkt vanuit gebouwen die het energieverbruik monitoren dat er grote besparing te behalen valt door het analyseren van patronen en het inregelen van installaties. Dit inzicht ontbreekt echter vaak, zowel per gebouw als hoe het gebouw zich verhoudt tot andere gebouwen. Leveranciers ontwikkelen slimme monitoringstools en regelalgoritmes en hebben behoefte aan een toegang tot deze data. Met deze eerste stap zijn besparingen van 20-30% mogelijk . DGBC heeft een White Paper ‘Gebouwefficiency door Big Data’ opgesteld over de ontwikkelingen op dit vlak. Energiemonitoring is per 2019 als Erkende Maatregel opgenomen. Energieopwekking: PV Op en om kantoren zijn kansen voor eigen energieopwek met zonnepanelen, in vaktermen PV-panelen. De werkgroep is van mening dat daken van kantoren zo volledig mogelijk voorzien moeten zijn van PV-panelen, bij voorkeur gecombineerd met maatregelen zoals een vegetatiedak om ook andere verduurzamingsopgaven in te vullen. Deze combinatie wordt sinds 1 januari 2020 in de MIA/Vamil geëist. Dat klinkt echter eenvoudiger dan het werkelijk is. De verschillen in belang tussen eigenaar en huurder vormen een barrière voor de businesscase van PV. Vanuit de werkgroepleden zijn voorbeelden bekend om hierin tegemoet te komen.
Gebied en natuur
Gebiedsgerichte aanpak is een van de sleutels om de verduurzaming van kantoren te versnellen. In een dichtbevolkte gebied als Nederland ligt de oplossing altijd in de integrale aanpak .
Circulariteit
Naast de energietransitie krijgt de gebouwde omgeving te maken met andere transities, zoals de transitie naar een circulaire economie. De overheid heeft als doelstelling dat Nederland in 2050 circulair is.
Klimaatadaptatie
Het klimaat verandert, ook Nederland ervaart het veranderende klimaat in het dagelijks leven. Dat uit zich in de gebouwde omgeving op meerdere fronten.
Gezondheid
Nu meer dan ooit relevant. De invloed van een gebouw op de gezondheid van gebruikers en bewoners. Dat gaat hand in hand met bijvoorbeeld de energietransitie.
Voorbeelden Actie 6.2 Gebiedsgerichte aanpak is een van de sleutels om de verduurzaming van kantoren te versnellen. Juist door op gebiedsniveau samen te werken.
Gebiedsgerichte aanpak
In een dichtbevolkte gebied als Nederland ligt de oplossing van energie en andere verduurzamingsopgave altijd in de integrale aanpak tussen gebouw en gebied. De infrastructuur is cruciaal, of het nu gaat om energienetwerken, openbaar vervoerssystemen, rioleringssystemen en overstromingsrisicomaatregelen. Wanneer partijen in vervolg op deze sectorale routekaart hun eigen portefeuille routekaart opstellen, moet daarin altijd ruimte zijn om samenwerking en optimalisatie vanuit het gebied mee te nemen. Daarom worden er gebiedspilots Paris Proof geïntroduceerd.
