Inleiding
EU-beleid en de Nederlandse bouw- en vastgoedsector
55 procent CO₂-reductie in 2030 ten opzichte van 1990, gemiddeld een aandeel van 49 procent van hernieuwbare energiebronnen in gebouwen in 2030 en het eerste klimaatneutrale continent. De doelen van de Europese Unie (EU) zijn torenhoog. Om dat te bereiken is het Fit-for-55 pakket ontwikkeld, wordt bestaande wet- en regelgeving aangescherpt en worden nieuwe richtlijnen ontworpen. Daarnaast komt de EU met steeds meer rapportageplichten om investeringen in duurzaamheid inzichtelijk te maken. Wat gaat deze Europese wet- en regelgeving voor de Nederlandse bouw- en vastgoedsector betekenen?
Deze publicatie schetst een overzicht aan bestaand, toekomstig en voorgesteld EU wet- en regelgeving voor de gebouwde omgeving. Dit geeft je inzicht in wat er (zeer waarschijnlijk) aan wet- en regelgeving aan komt, welke wet- en regelgeving voor jou van toepassing is en hoe jouw vastgoed of bouwprojecten aan de EU-eisen kan voldoen.
We gaan niet in op andere sectoren. In dit overzicht zijn alle ecologische duurzaamheidsthema’s meegenomen. Er ligt een nadruk op CO₂-reductie, doordat het meeste EU-beleid zich hierop richt. Let op dat er naast de Europese wet- en regelgeving ook Nederlandse normeringen van kracht zijn, zoals de energielabel C-plicht voor kantoren, vanaf 1 januari 2023. Zie hiervoor de website van RVO.
Naast de wettelijke bepalingen van de EU zijn er ook diverse niet bindende beleidsvelden. Denk aan het Circulaire Economie Actieplan, het Sociaal Klimaatfonds en het Duurzame Europese Investeringsplan. Deze beleidsvelden zullen de transitie naar een duurzame economie een enorme stimulans geven. In deze publicatie wordt alleen (voorgestelde) Europese wet- en regelgeving behandeld. Daarbij kijken we niet alleen naar beleid op het gebied van CO₂-reductie, maar ook naar biodiversiteit, vervuiling en klimaatadaptatie in relatie tot de bouw- en vastgoedsector.
Thema's DGBC
Dutch Green Building Council (DGBC) werkt in verschillende programma’s aan verschillende duurzaamheidsthema’s. Binnen deze thema’s maakt DGBC doelstellingen meetbaar, ontwikkelt bovenwettelijke eisen en werkt samen met de koplopers in ons netwerk voor de troepen uit. De Europese wet- en regelgeving heeft invloed op de thema’s van DGBC. De thema’s Paris Proof en Circulariteit hebben in dit EU-beleidsoverzicht veel nadrukkelijker een rol.
Paris Proof
Maak de gebouwde omgeving al in 2040 Paris Proof! Dat is de ambitie van het Deltaplan Duurzame Renovatie. Het betekent dat het energieverbruik van de gebouwde omgeving met twee derde omlaag moet ten opzichte van het huidige gemiddelde. Voor een volledig duurzame energievoorziening mag bijvoorbeeld een kantoorgebouw straks nog maar 70 kWh per m2 gebruiksoppervlak (GO) per jaar verbruiken. Alle Europese regelgeving die daarmee ingaat op energiereductie en verhoging van het aandeel hernieuwbare energie opwek, heeft direct invloed op het Paris Proof thema van DGBC.
Circulariteit
De milieuschade van de bouwsector in Nederland is 50 procent lager in 2030 ten opzichte van 2020, waarbij grondstoffen maximaal worden hergebruikt. Dit is de doelstelling van het thema Circulariteit van DGBC. De bouwsector is de grootste afnemer van grondstoffen. De voorraad grondstoffen raakt echter in rap tempo uitgeput. Daarom is het cruciaal dat de bouwsector haar verantwoordelijkheid neemt en toewerkt naar een circulaire bouweconomie, waarin de gebouwen van nu de grondstoffen van morgen zijn. Maar niet alleen dat: we moeten nu niet alleen maar bouwen met nieuwe materialen en producten die we later misschien gaan hergebruiken. Nu onze milieu-impact verlagen is belangrijk. Alle Europese regelgeving die te maken heeft met het verlagen van milieuschade (waaronder CO₂) van bouwmaterialen en -processen, heeft direct invloed op het thema Circulariteit.
Whole Life Carbon
Officieel geen thema binnen DGBC, maar Whole Life Carbon gaat over alle CO₂-uitstoot over de gehele levensduur van een gebouw, die gerelateerd is aan energiegebruik en materiaalgebruik. Dit is daarmee overlapping en verbinding met het thema Paris Proof en het thema Circulariteit.
Klimaatadaptatie
Het rapporteren over klimaatrisico’s van bestaand en nieuw vastgoed staat bij veel organisaties op de to-do list, onder andere vanwege de EU Taxonomie. Stilzitten is voor gebouweigenaren, woningcorporaties, beleggers en overheden geen optie meer. Handelen naar geconstateerde risico’s is urgent en noodzakelijk. Maar hoe constateer je die risico’s? Hoe maak je de fysieke klimaatrisico’s op gebouwniveau inzichtelijk? Hoe groot is bij een specifiek bestaand gebouw de kans op hittestress, op verzakking bij droogte, op wateroverlast of zelfs overstroming? Lastige vragen die door verschillende adviseurs nogal eens verschillend worden beantwoord. DGBC ontwikkelt een open en transparante methodiek voor het bepalen van de fysieke klimaatrisico’s, gebaseerd op open data en input van gebouweigenaren. De methodiek biedt aanknopingspunten om de geconstateerde risico’s tegen te gaan.
Gezondheid
De wereldwijde coronapandemie heeft het thema gezondheid weer prominent op de agenda gezet. Gezondheid in gebouwen gaat over onder andere de bouwkwaliteit, maar ook andere factoren zijn medebepalend voor hoe prettig en gezond we ons voelen. Ons welbevinden wordt direct en indirect beïnvloed door de gebouwde omgeving. Ook vanuit Europa is er aandacht voor sociale omstandigheden die raakvlakken hebben met de gebouwde omgeving. De Europese Commissie heeft bijvoorbeeld specifiek aandacht voor het energie-efficiënter maken van woningen voor kwetsbare doelgroepen en het stimuleren van investeringen in sociaal verantwoorde activiteiten.
Biodiversiteit
De ecologische voetafdruk van de gebouwde omgeving heeft zowel lokaal als mondiaal impact op biodiversiteit en ecosystemen. Idealiter zou de gebouwde omgeving een positieve bijdrage moeten leveren aan biodiversiteit en ecologie op alle schaalniveaus. Dat is nu bepaald niet het geval. Bij industrialisatie en innovatie in de bouw hebben biodiversiteit en ecologie niet de aandacht gekregen die nodig was. Door de bouw van steden en infrastructuur werd natuur verdrongen en doorsneden. De urgentie is groot om de mondiale draagkracht van het ecosysteem niet verder aan te tasten, en de grondstoffen die we verbruiken efficiënter in te zetten en te reduceren. De Europese Commissie geeft op verschillende punten aandacht aan dit thema, voor de gebouwde omgeving is dit het meest direct terug te zien in de verslaglegging verordeningen zoals de EU Taxonomie.
