Sandra Pellegrom over Duurzame Ontwikkelingsdoelen:
‘Maak een beweging die niet meer te stoppen is’
Foto's: Roos Trommelen
We moeten naar een positieve toekomstvisie, niet denken in crises, maar in oplossingen. “Laten we groen en inclusief zijn op alle fronten. Waar je een kans ziet, moet je die grijpen. Zo maak je een beweging die niet meer te stoppen is om doelen te halen”, zegt Sandra Pellegrom, Nationaal SDG-coördinator.
De Sustainable Development Goals zijn de Duurzame Ontwikkelingsdoelen voor 2030, zoals vastgesteld door de Verenigde Naties. In 2015 was Pellegrom bij het aannemen van de doelen betrokken, toen zij namens het ministerie van Buitenlandse Zaken in New York werkte. Nu is het haar taak om te zorgen dat Nederland de doelen gaat halen in 2030. “Ik overleg met de ministeries hoe ze hun beleid kunnen laten aansluiten bij de doelen. We maken een nationale SDG-rapportage met de voortgang. Met de ministeries van Economische Zaken en Klimaat en Infrastructuur en Waterstaat financieren we de monitor brede welvaart en SDG’s”, legt Pellegrom uit.
Nieuwe beleidsdoelen toetsen
De Tweede Kamer wil het liefst dat alle ministeries nieuwe beleidsdoelen toetsen aan de zeventien Duurzame Ontwikkelingsdoelen. “Daarvoor bestaat al een toets, maar die is nog vrij ingewikkeld. Wij zijn bezig met een versimpeling, zodat ambtenaren straks sneller kunnen zien waar hun plannen aan moeten voldoen”, aldus Pellegrom, “want als je dat in een vroeg stadium doet, kun je kansen vinden en slim investeren in meerdere doelen.”
Daarom wil ze het gemakkelijker maken om te overzien welke doelen geholpen kunnen zijn met bepaalde beleidskeuzes. “Gemeenten laten al mooie voorbeelden zien. Neem Súdwest Fryslân, die heeft de SDG’s gebruikt om ruimtelijke ordening-projecten te toetsen. En de provincie Zeeland heeft de doelen als kompas gebruikt voor maatschappelijk verantwoord inkoopbeleid. De SDG-toets voor het Rijk is er ook al, ik wil hem alleen gemakkelijker toepasbaar maken.” Volgens haar is de huidige trend om te denken in crises niet productief. “Het werkt beter om te denken in oplossingen, met oog voor de lange termijn. De SDG’s inspireren om dat te doen. Het is een goed kompas.”
Taaie onderhandelingen
Hoewel zij veel internationale functies heeft gehad, is deze juist heel nationaal. Ze is erop gericht om álle partijen in Nederland aan te moedigen om samen de duurzame ontwikkelingsdoelen te halen, van de Rijksoverheid tot bedrijven en onderwijsinstellingen. “En daar is haast bij, want we zijn al halverwege”, zegt Pellegrom. “Het waren in 2015 taaie onderhandelingen met 193 lidstaten om deze stevige ambitie neer te leggen voor een duurzame, inclusieve samenleving. Het is uniek dat daar concrete doelen zijn vastgesteld met indicatoren erbij. En dat de steun ook komt van maatschappelijke organisaties, onderwijsinstellingen en andere betrokkenen”, aldus een trotse diplomaat.
Elk ministerie heeft een duidelijk afgebakende verantwoordelijkheid. Maar het is wel belangrijk allemaal samen achter de doelen te staan. “Gelukkig ligt er een regeerakkoord waar gelijke kansen, een duurzame samenleving en verduurzaming van de economie in staan. Ik zoek de samenhang. Je hebt namelijk geen gezonde planeet als de mensen die er leven zich niet veilig voelen.” We realiseren ons allemaal dat veel van onze uitdagingen met elkaar samenhangen, maar dat het vaak nog lastig is om over de thema’s heen oplossingen te combineren. We hebben daar vaak nog geen kant-en-klare modellen voor, dus we moeten innoveren en nieuwe manieren van aanpak ontwikkelen. Daarbij heb je elkaar ook over sectoren en organisaties heen nodig.”
SDG Nederland
Waar zij de duurzame ontwikkelingen vanuit het Rijk coördineert, doet de Stichting SDG Nederland dat vanuit de maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen, bedrijven, koepelorganisaties, decentrale overheden, bewonersorganisaties; in totaal meer dan 1200 organisaties. “Een voorbeeld van mooie samenwerking is de alliantievorming. Voor elk doel is er eentje om partijen bij elkaar te brengen en over doelen heen dingen te doen. Ik ben blij dat Dutch Green Building Council alliantiecoördinator is voor SDG 11, Duurzame steden en gemeenschappen. Daar kun je duurzame bouw combineren met samenleven.”
Pellegrom heeft geen favoriet doel: “Alle aspecten zijn nodig voor welzijn van de mens nu en in de toekomst. Wel is SDG 11 een hele bijzondere, omdat daar eigenlijk heel veel andere doelen in samenkomen, net als dat in de praktijk zo is op lokaal niveau. Die SDG gaat echt over dorpen en steden waar mensen gezond en veilig kunnen wonen, in een duurzame omgeving met veel groen en goede verbindingen naar bijvoorbeeld werk of opleiding. SDG 17 is ook bijzonder, want die gaat heel erg over de samenwerking over de grenzen van sectoren heen. Bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties. En daar heb je ook kennisinstellingen voor nodig die andere partijen weer verder kunnen helpen. Partnerschappen zijn een voorwaarde voor het halen van de doelen.”
2023 water centraal
Ze verheugt zich op volgend jaar: in 2023 gaat Nederland rondom de Duurzame Ontwikkelingsdoelen extra aandacht besteden aan water. “De Verenigde Naties houdt dan voor het eerst sinds de jaren zeventig ook weer een grote conferentie over water en Nederland is co-voorzitter. Dat is zo belangrijk vanwege klimaatadaptatie en een veilige omgeving en ook voor bijvoorbeeld woningbouw. Klimaat, natuur en biodiversiteit leeft al bij veel mensen, nu is het zaak dat water ook beter tussen de oren gaat zitten. Ik zou het mooi vinden als dat ook in Nederland nog veel meer gaat leven”, verzucht Pellegrom.
Zelf probeert Pellegrom zo duurzaam mogelijk te leven. “Ik heb wel eens gelezen dat het moeilijk is om dingen op te geven, en minder moeilijk om je aan te passen als je weinig hebt. In Nederland leven we eigenlijk op te grote voet en dan is het dus lastiger gedrag te veranderen. Maar dat is geen excuus om niet ons best te doen. Ik let wel op wat ik koop, haal kleren en meubels bij de kringloop. Als iets kapotgaat, denk ik beter na of ik het echt nodig heb en ik bestel liever een nieuw onderdeel voor reparatie. Dat is nu ook makkelijker dan vroeger. Ik rijd een elektrische auto, maar heb dus nog wel een auto en ik reis ook nog steeds met het vliegtuig. Maar er is volgens mij wel echt een verandering gaande naar duurzamer leven en meer groen. Ik ben wel heel trots op mijn groene tuin: weinig tegels en ik heb een heus mini-bosje daarin geplant.
Groen voor de gezondheid
Een fijne woning in een groene en veilige omgeving doet wonderen voor de gezondheid en het welzijn van mensen. Veel Duurzame Ontwikkelingsdoelen komen daar bij elkaar. “Het is beter om te denken in en-en oplossingen. Dus als je aan het verduurzamen bent, ook iets voor de buurt en voor de gezondheid te doen, dan later problemen te krijgen omdat je maar één aspect hebt aangepakt. In de gemeente Aalten is daar een heel mooi voorbeeld van en de gemeente heeft daarmee ook een prijs gewonnen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Ze gingen twee wegen herinrichten en gebruikten de Duurzame Ontwikkelingsdoelen als kompas. Er zijn zo veel mogelijk duurzaamheidsdoelen met elkaar verbonden. Dit leidde tot twee groene, klimaatadaptieve straten, een toegankelijker winkelgebied en een veiliger en groene omgeving waaraan inwoners en lokale ondernemers samen hebben gewerkt”, zegt de Nationale SDG-coördinator.
Als inwoner van Scheveningen heeft ze zelf ook wel wat met SDG 14, Leven in zee: “Met Stichting Rijke Noordzee is een programma gestart om aan de voet van de windmolens op zee de biodiversiteit te herstellen. Daar zijn een soort kraamkamers voor vissen gemaakt. In het project hebben ze een aantal doelen weten te verbinden, want windmolens leveren duurzame energie op, doel 7, het is innovatief, doel 9, en het stimuleert Leven in zee, doel 14. Een mooi voorbeeld van denken in wat we willen bereiken dan terugdenken aan wat daarvoor nodig is en welke route dan het beste is om daar te komen.”
Op naar 2050
Pellegrom verwacht niet dat in 2030 alle doelen zijn gehaald en Nederland klaar is. “Ik hoop dat er dan opnieuw een visionaire agenda komt met nog meer ambitie, opgesteld met stevige inbreng van de jongeren van nu. Zij hebben daar ook iets over te zeggen en een blik op 2050 is dan mooi. Waar willen zij zijn in 2050 en hoe willen ze daar komen? Het is wel zaak dat we daar dan nu al stevig aan werken.” Ze weet ook al hoe dat traject eruit moet zien: “Met ambitieuze tussendoelen en niet bang zijn. Niet wachten op de perfecte oplossing, want die is er niet. Die moet je juist door te doen ontdekken.”
Hoe veel doelen voor deze Agenda 2050 moeten komen, durft ze niet te zeggen. “Als je de zeventien doelen van nu samenvat, kom je op een echt groene, inclusieve en rechtvaardige samenleving. Ik weet dat dat ‘hoog over’ klinkt, maar hoe dat invulling krijgt na 2030, moet blijken. Bovendien blijven de huidige 17 doelen voorlopig ons kompas. We hebben al dingen bereikt, maar we zijn er nog niet”, zegt Pellegrom.
Zij is trots op het rapport dat het Nederlandse Koninkrijk aan de Verenigde Naties heeft uitgebracht. “We zijn als Nederland al best ver, maar we hebben daarin ook eerlijk benoemd dat het voor de overzeese delen van het koninkrijk een flinke uitdaging is om de doelen te halen.” Haar droom voor de toekomst? “Ik zou het mooi vinden als we een gezamenlijk beeld kunnen krijgen over waar we heen willen. Misschien moeten we net als Finland een maatschappelijke visie op duurzaamheid maken.”
Duurzame Ontwikkelingsdoelen
De SDG’s (Sustainable Development Goals of Duurzame Ontwikkelingsdoelen) zijn zeventien doelen om van de wereld een betere plek te maken in 2030. De lidstaten van de Verenigde Naties hebben deze doelen afgesproken. DGBC ziet de SDG's als een kompas waarbij ook de sociale kanten van verduurzamen meetellen. Echte duurzaamheid is veel breder dan minder CO₂-uitstoot.
Elke SDG heeft een alliantiecoördinator. DGBC vervult sinds 2022 die rol voor SDG 11, Duurzame steden en gemeenschappen. DGBC onderzoekt samen met haar achterban hoe dit doel meer en betere invulling kan krijgen in relatie tot de andere doelen.
